του Αλέξη Σωτηρόπουλου, MSc

1. Συνέδρια και ταξίδια κινήτρων

Η Κρήτη έχει όλες τις προϋποθέσεις να γίνει ένας καταξιωμένος συνεδριακός προορισμός, καθώς διαθέτει πολλές και υψηλού επιπέδου ξενοδοχειακές και συνεδριακές υποδομές παράλληλα με πληθώρα πλεονεκτημάτων, όπως διεθνή φήμη, εξαιρετικό κλίμα, μνημεία, φυσικές ομορφιές, καθαρές παραλίες, δυνατότητα για περιηγήσεις και πολιτιστικές αναζητήσεις και φημισμένη τοπική κουζίνα. Κάθε χρόνο ένας σημαντικός αριθμός συνεδρίων πραγματοποιούνται στο νησί, ωστόσο δυσεπίλυτα προβλήματα όπως η έλλειψη απευθείας πτήσεων από το εξωτερικό και η απουσία ενός επιτελικού συντονιστικού οργάνου προβολής, αποτελούν τροχοπέδη για διεθνή καταξίωση του νησιού ως συνεδριακός προορισμός.

Επιπλέον είναι γνωστό ότι τα ταξίδια κινήτρων (incentive travel) αποτελούν προσφορά των εταιρειών στο προσωπικό τους ως ανταμοιβή για την πολύ καλή απόδοση και τα αποτελέσματα που πέτυχαν. Στην Κρήτη κάθε χρόνο πραγματοποιούνται αρκετά ταξίδια κινήτρων καθώς θεωρείται ‘‘ελκυστικός’’ προορισμός λόγω των χαρακτηριστικών που αναφέρθηκαν παραπάνω. Είναι μια πολύ καλή περίπτωση μορφής τουρισμού για επέκταση της τουριστικής περιόδου, καθώς τα περισσότερα ταξίδια κινήτρων πραγματοποιούνται συνήθως φθινόπωρο ή άνοιξη. Τα ταξίδια αυτά είναι πολύ κερδοφόρα για τους προορισμούς, καθώς επιλέγονται ξενοδοχεία πέντε αστέρων ώστε να μείνει το ταξίδι αξέχαστο στους συμμετέχοντες. Ενώ οι τελευταίοι επειδή είναι όλα πληρωμένα από την εταιρεία (ξενοδοχείο, γεύματα, μετακινήσεις, αεροπορικά εισιτήρια), ξοδεύουν αρκετά χρήματα για αγορές κα.

2. Γήπεδα golf

Ένας από τους ταχύτερα αναπτυσσόμενους κλάδους του τουρισμού παγκόσμια είναι το golf. Οι λόγοι ανάπτυξης του είναι προφανείς αν αναλογιστούμε ότι η κατά κεφαλήν δαπάνη ενός παίκτη του golf, ισοδυναμεί με το άθροισμα όσων ξοδεύουν δέκα τουρίστες του μαζικού τουρισμού. Επιπλέον οι golfers θεωρούνται κατ’ εξοχήν καταναλωτές τουριστικών υπηρεσιών πολύ υψηλού επιπέδου, όπως ξενοδοχεία πέντε αστέρων, ακριβά εστιατόρια, κέντρα θαλασσοθεραπείας, μαρίνες και θεματικά πάρκα κα.

Στην Κρήτη η δημιουργία του πρώτου γηπέδου διεθνών προδιαγραφών το 2003, σηματοδότησε τη θέληση και το όραμα επιχειρηματιών για τη δημιουργία και άλλων γηπέδων στο μέλλον με στόχο να εξελιχθεί το νησί σε διεθνή προορισμό για golf. Το Crete Golf Club, βρίσκεται στη Χερσόνησο του Ηρακλείου, κόστισε 14,7 εκατομμύρια ευρώ, καταλαμβάνει έκταση 720 στρέμματα και διαθέτει 18 οπές. Είναι το δεύτερο σε έκταση γήπεδο golf στη χώρα μας, μετά από αυτό στο Porto Carras της Χαλκιδικής που έχει έκταση 770 στρέμματα. Ακόμα στο Porto Elounda Mare Hotel, στην Ελούντα, λειτουργεί εδώ και αρκετά χρόνια μικρό γήπεδο 9 οπών.

Χωρίς αμφιβολία η Κρήτη είναι μια από τις καταλληλότερες περιοχές στην Ελλάδα για δημιουργία γηπέδων golf, καθώς μπορεί να προσελκύσει golfers ολόκληρο το χρόνο. Ιδιαίτερα του χειμερινούς μήνες το νησί είναι ιδανικός τόπος διεξαγωγής παιχνιδιών golf με τη μέγιστη θερμοκρασία για παράδειγμα το μήνα Νοέμβριο να ξεπερνάει συχνά τους 20ο C, ενώ την ίδια περίοδο σε χώρες (προορισμούς για golf) της Β. Ευρώπης, όπως η Γαλλία, η μέγιστη θερμοκρασία είναι κατά πολύ χαμηλότερη.

Στη χώρα μας ένα σημαντικό πρόβλημα είναι η εξεύρεση μεγάλων και κατάλληλων εκτάσεων για τη δημιουργία γηπέδων golf, καθώς οι περισσότερες που πληρούν τις προϋποθέσεις ανήκουν σε δεκάδες ή συχνά σε εκατοντάδες μικροϊδιοκτήτες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η επιδίωξη για δημιουργία γηπέδου golf από τους ιδιοκτήτες ξενοδοχείων στην Ελούντα. Το θέμα εδώ και χρόνια δεν προχωράει καθώς κάποιοι μικροϊδιοκτήτες έχουν αντιληφθεί πόσο χρήσιμη είναι τον οικόπεδο τους για την ολοκλήρωση του project και τα πωλούν σε τιμή δεκαπλάσια της αξίας τους. Επομένως η πολιτεία θα πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλίες μέσω τόσο του ΕΟΤ, όσο και της ΚΕΔ (Κτηματική Εταιρεία Δημοσίου) οι οποίοι είναι οι μεγαλύτεροι κάτοχοι μεγάλων εκτάσεων σε ολόκληρη τη χώρα, ώστε να προχωρήσουν σε διαγωνισμούς για μακροχρόνια εκμίσθωση σε ιδιώτες, με σκοπό τη δημιουργία γηπέδων golf.

3. Ανάπτυξη τουρισμού τρίτης ηλικίας, τουρισμού παραχείμασης και δημιουργία τουριστικών κατοικιών

Τα άτομα που ανήκουν στην τρίτη ηλικία, δηλαδή όσοι ξεπερνούν το 65ο έτος της ηλικίας τους και προέρχονται από το εξωτερικό, αποτελούν μια πολύ καλή αγορά την οποία θα πρέπει να επιδιώξει να προσελκύσει η Κρήτη. Ο λόγος είναι ότι διαθέτουν ελεύθερο χρόνο και μπορούν να ταξιδέψουν όλους τους μήνες του χρόνου, καθώς στη συντριπτική τους πλειοψηφία είναι συνταξιούχοι. Αρκετοί διαθέτουν καλό (ή πολύ καλό εισόδημα), γιατί έχουν απαλλαγεί από την οικονομική ευθύνη της ανατροφής των παιδιών τους. Επιπλέον αυτή η αγορά δεν επιλέγει να πραγματοποιήσει τις διακοπές της κατά τη διάρκεια του Ιουλίου και του Αυγούστου, όπως δηλαδή η πλειοψηφία των τουριστών, αλλά άλλους μήνες.

Η Κρήτη με τις πολύ καλές κλιματολογικές συνθήκες που διαθέτει, ευνοεί την προσέλκυση τουριστών τρίτης ηλικίας, μορφή τουρισμού που θα μπορούσε να συνδυαστεί με τον ιαματικό τουρισμό, τον τουρισμό παραχείμασης και τις τουριστικές κατοικίες (εξοχικά). Επίσης θα μπορούσε να συνδυαστεί με τον πολιτιστικό τουρισμό, καθώς τα άτομα της τρίτης ηλικίας συχνά έχουν περισσότερο ενδιαφέρον να αποκτήσουν γνώσεις και να επισκεφτούν μνημεία και μουσεία, σε σχέση για παράδειγμα με τις μικρές ηλικίες που επιλέγουν την Κρήτη ως τουριστικό προορισμό με κριτήριο τη δυνατότητα για διασκέδαση. Είναι γνωστό ότι η τρίτη ηλικία αναζητά θερμούς προορισμούς, ιδιαίτερα όσοι προέρχονται από χώρες με ψυχρό κλίμα για να ξεφύγουν από το κρύο του χειμώνα στις πατρίδες τους. Αυτή είναι άλλωστε και η έννοια του τουρισμού παραχείμασης, δηλαδή η παραμονή ατόμων από χώρες με ψυχρό κλίμα, για μερικές βδομάδες σε περιοχές με ηπιότερες θερμοκρασίες.

Σύμφωνα με πρόσφατες μελέτες μέχρι το 2020 αναμένεται να έχουν αναζητήσει εξοχική κατοικία στη χώρα μας, περισσότερα από δύο εκατομμύρια Γερμανοί, Βρετανοί και Σκανδιναβοί, άνω των 50 ετών με από μεσαία και πάνω εισοδήματα. Πολλές κατασκευαστικές εταιρείες έχοντας αντιληφθεί τη μεγάλη ζήτηση που θα υπάρχει στο μέλλον, έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους στην κατασκευή παραθεριστικών κατοικιών στην Κρήτη, που θα ικανοποιούν τις σύγχρονες απαιτήσεις των αγοραστών.

4. Ιαματικός τουρισμός – κέντρα θαλασσοθεραπείας

Τα τελευταία χρόνια έχει αυξηθεί η ζήτηση παγκόσμια για αντιμετώπιση των προβλημάτων υγείας με τη χρήση ιαματικού ή θαλασσινού νερού, καθώς και προϊόντων που προέρχονται από τη θάλασσα (λάσπη, φύκια, άμμος).

Στην Κρήτη ιδιοκτήτες μεγάλων ξενοδοχειακών μονάδων (π.χ. Aldemar, Blue Palace και Candia Maris), διαβλέποντας τη ζήτηση για αυτή τη μορφή τουρισμού έχουν ξοδέψει μεγάλα χρηματικά ποσά, επενδύοντας στην κατασκευή κέντρων θαλασσοθεραπείας.

Τα κέντρα θαλασσοθεραπείας εκτός ότι εμπλουτίζουν το ξενοδοχειακό προϊόν με ποικιλία από υπηρεσίες, αποτελούν υποδομές που μπορούν να χρησιμοποιηθούν οποιαδήποτε στιγμή του χρόνου και μπορεί να βοηθήσουν αποφασιστικά στην καταπολέμηση της εποχικότητας στην Κρήτη. Από την άλλη μεριά θα πρέπει οι ξενοδοχειακές επιχειρήσεις (δεν αφορά μόνο την Κρήτη) να επανεξετάσουν το θέμα του κόστους χρήσης των κέντρων θαλασσοθεραπείας καθώς τα τελευταία χρόνια εκτός από μόδα θεωρούνται και προϊόντα πολυτελείας, ενώ είναι αυτονόητο ότι θα πρέπει τις εκτός εποχικότητας περιόδους να προσφέρουν πακέτα με ελκυστικές τιμές που θα αποτελούν σοβαρό κίνητρο για προσέλκυση πελατών από την Ελλάδα και το εξωτερικό.

5. Πολιτιστικός τουρισμός

Είναι μια μορφή τουρισμού στην οποία οι φορείς της Κρήτης πρέπει να επενδύσουν, καθώς το νησί έχει πλούσια ιστορία και πολλά σημαντικά μνημεία διαφορετικών περιόδων και διεθνούς φήμης όπως τα Μινωικά παλάτια της Κνωσού και της Φαιστού. Μια από τις αγορές-στόχους θα μπορούσαν να αποτελέσουν μαθητές από σχολεία της Β. Ευρώπης, καθώς σ’ αυτές τις χώρες έχουν θεσπίσει δεκαήμερες διακοπές από το τέλος Οκτωβρίου μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου και από το τέλος Φεβρουαρίου μέχρι τις αρχές Μαρτίου.

Επιπλέον θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η πρόταση για διοργάνωση διεθνούς φεστιβάλ προς τιμήν του μεγάλου μουσικοσυνθέτη Μίκη Θεοδωράκη στα Χανιά που είναι η γενέτειρα του, όπως γίνεται με μεγάλη επιτυχία στη Βερόνα και στο Σάλτσμπουργκ, γενέτειρες του Τζιουζέπε Βέρντι και του Μότσαρτ αντίστοιχα. Είναι ανάγκη για καθιέρωση θεσμών που θα προσελκύσουν και θα κρατήσουν για ημέρες τους επισκέπτες. Ο πολιτιστικός τουρισμός μπορεί να γίνει όχημα για την προσέλκυση τουριστών στο νησί ολόκληρο το χρόνο.

6. Αθλητικός τουρισμός

Το εξαιρετικά ήπιο κλίμα της Κρήτης, ειδικά τους χειμερινούς μήνες, είναι κατάλληλο για να προωθηθεί ο αθλητικός τουρισμός κατά τη διάρκεια του χειμώνα, με σκοπό την καταπολέμηση της εποχικότητας. Θα πρέπει να εκμεταλλευτούν τα αθλητικά κέντρα στην Ανώπολη του Ηρακλείου, για χειμερινές προπονήσεις ποδοσφαιρικών ομάδων. Επιπλέον το Παγκρήτιο Στάδιο είναι μια ευκαιρία που θα πρέπει να αξιοποιηθεί, παράλληλα με τη δημιουργία σύγχρονων αθλητικών κέντρων που θα μπορούν να φιλοξενήσουν ομάδες από πολλές κατηγορίες αθλημάτων το χειμώνα. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργηθούν έσοδα από διαμονή, διατροφή, προπόνηση και περιήγηση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα της συμβολής του αθλητικού τουρισμού είναι τα προπονητικά κέντρα στην Αγ. Νάπα, τη Λεμεσό και τη Λάρνακα της Κύπρου, τα οποία προσελκύουν κάθε χρόνο ποδοσφαιρικές ομάδες από αρκετές χώρες της Β. Ευρώπης που πηγαίνουν εκεί για χειμερινή προετοιμασία.

7. Άλλες μορφές τουρισμού κατάλληλες για την Κρήτη

Υπάρχουν και άλλες μορφές τουρισμού, οι οποίες θα μπορούσαν να αναπτυχθούν στην Κρήτη. Το φυσικό περιβάλλον του νησιού ενδείκνυται για ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού, όπως ο ορεινός και ο περιηγητικός μέσω της ήπιας τουριστικής ανάπτυξης των ορεινών όγκων της Κρήτης. Άλλωστε ταξίδια για αυτό το σκοπό πραγματοποιούνται καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου, ενώ χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το Φαράγγι της Σαμαριάς, που κάθε χρόνο προσελκύει μεγάλο αριθμό Ελλήνων και αλλοδαπών τουριστών. Επιπλέον πρέπει να δοθούν κίνητρα για δημιουργία και αξιοποίηση υποδομών για ορειβασία, ορειβατικά καταφύγια, σταθμούς παρατήρησης, ορεινή ποδηλασία, και ιππασία.

Ακόμα το φυσικό περιβάλλον της Κρήτης επιτρέπει την ανάπτυξη και άλλων μορφών τουρισμού, που μπορούν όχι μόνο να συμβάλλουν στη καταπολέμηση της εποχικότητας αλλά και στον εμπλουτισμό του τουριστικού προϊόντος, όπως ο σπηλαιολογικός, ο θρησκευτικός και ο καταδυτικός. Είναι αξιοσημείωτο ότι στο νησί υπάρχουν 5.200 σπήλαια (από τα 11.000 συνολικά στη χώρα μας) που έχουν μεγάλο ενδιαφέρον και μπορούν να προσελκύσουν τους λάτρεις του είδους. Επιπλέον 3.000 εκκλησίες και 40 μοναστήρια είναι κατάλληλα για την ανάπτυξη του θρησκευτικού τουρισμού, καθώς αρκετά χρονολογούνται από την εποχή του Βυζαντίου. Ακόμα στη βόρεια πλευρά, σε μικρή απόσταση από τους νομούς Ηρακλείου και Λασιθίου, έχουν ανακαλυφθεί δέκα περίπου ναυάγια. Κάποια από αυτά χρονολογούνται από τα ρωμαϊκά και τα παλαιοχριστιανικά χρόνια και μπορούν να προσελκύσουν τους λάτρεις του καταδυτικού τουρισμού. Σύμφωνα με στατιστικά στοιχεία υπάρχουν στην Ευρώπη περισσότεροι από 3,5 εκατομμύρια δύτες οι οποίοι ξοδεύουν ετήσια πάνω από δύο δισεκατομμύρια ευρώ, επομένως είναι μεγάλη ευκαιρία για το νησί να διεκδικήσει ένα κομμάτι από αυτή την πολύ κερδοφόρα πίτα.

Σχεδιασμός marketing

Είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία η δωδεκάμηνη, συνεχής και συνεπής προβολή της Κρήτης ως τουριστικού προορισμού, γι’ αυτό το σκοπό απαιτείται συνεργασία όλων των εμπλεκομένων φορέων.

Είναι επιτακτική η ανάγκη να δημιουργηθεί ένα κοινό συντονιστικό όργανο, που θα αναλάβει την ευθύνη της προβολής και της προσέλκυσης τουριστών. Μπορεί και πρέπει να ξεκινήσει μια διαφημιστική εκστρατεία στην Ελλάδα και το εξωτερικό στα πρότυπα της προβολής του Κυπριακού Οργανισμού Τουρισμού, ο οποίος είχε υιοθετήσει πριν από μερικά χρόνια το σύνθημα: ‘‘Κύπρος το νησί για όλες τις εποχές’’. Το σύνθημα αυτό ταιριάζει απόλυτα στα δεδομένα της Κρήτης.

Θα ήταν χρήσιμη η οργάνωση προγραμμάτων φιλοξενίας (familiarization trips), δημοσιογράφων και στελεχών tour operators από το εξωτερικό, με σκοπό την προώθηση του τουριστικού προϊόντος στους διαμορφωτές της κοινής γνώμης και στους πωλητές του τουρισμού. Επιπλέον θα ήταν χρήσιμη η δημιουργία ενός λογότυπου, που θα προσελκύει το ενδιαφέρον και θα προκαλεί τη φαντασία των υποψήφιων τουριστών.

Παράλληλα είναι αναγκαία περισσότερο από ποτέ, η δημιουργία ενός Convention and Visitors Bureau (CVB), ως συντονιστικού-επιτελικού οργάνου προβολής και προσέλκυσης συνεδρίων, που θα διαθέτει πλήρη βάση δεδομένων για διαθέσιμες αίθουσες, τις δυνατότητες τους και για άλλες υπηρεσίες (μεταφραστές, οπτικοακουστικός εξοπλισμός).

Επιπλέον πρέπει να δημιουργηθεί μια ολοκληρωμένη διαδικτυακή πύλη (portal) της Κρήτης ως τουριστικός προορισμός, προκειμένου να λειτουργήσει ως εργαλείο ενημέρωσης και προώθησης, η οποία θα περιλαμβάνει θεματικές ενότητες (συνεδριακός, πολιτιστικός, σπηλαιολογικός κλπ) με link σε καταλύματα, υποδομές και εταιρείες που προσφέρουν τα παραπάνω προϊόντα και υπηρεσίες.

Ο Αλέξης Σωτηρόπουλος είναι δημοσιογράφος, Εργαστηριακός Συνεργάτης στο Τμήμα Τουριστικών Επιχειρήσεων του ΤΕΙ Πειραιά & Καθηγητής στο ΙΕΚ Le Monde

11/03/2009