του Γιάννη Παπαδημητρόπουλου, MBA in Tourism

Αυτό το καλοκαίρι, ταξιδεύοντας οδικώς στις χώρες κατά μήκος των Δαλματικών Ακτών (Αλβανία, Μαυροβούνιο, Βοσνία-Ερζεγοβίνη, Κροατία και Σλοβενία) επισκέφτηκα και τα σπήλαια Ποστόινα (Postojna) της Σλοβενίας, ένα από τους πιο γνωστούς σπηλαιολογικούς σχηματισμούς στον κόσμο και σίγουρα το πιο γνωστό τουριστικό αξιοθέατο της χώρας.

Τα σπήλαια Ποστόινα είναι ένας υπέροχος φυσικός σχηματισμός αλληλένδετων σπηλαίων, με μερικές τεχνητές στοές που έχουν δημιουργηθεί για λόγους ασφαλείας και καλύτερης ροής των τουριστών, τα οποία εκτείνονται για 21 περίπου χιλιόμετρα κάτω από την επιφάνεια της Γης, μέσα στο βουνό Καλβάρι. Είναι ένας ολόκληρος υπόγειος κόσμος, με σταλακτίτες, σταλαγμίτες, εκατοντάδες βραχώδεις σχηματισμούς και τεράστιες «αίθουσες» μέσα στον ορεινό όγκο, όλα σχηματισμένα κατά την πορεία εκατοντάδων χιλιάδων χρόνων από τη ροή του ποταμού Πίβκα. Το θέαμα που προσφέρουν είναι μαγευτικό, συνδυάζοντας τη φυσική ομορφιά με το μυστήριο και προσφέροντας πολλές και διαφορετικές εμπειρίες στους ταξιδιώτες.

Αυτές όμως είναι πληροφορίες που ο καθένας μπορεί να βρει μέσα από μια απλή αναζήτηση στο Διαδίκτυο. Αυτό που αποκόμισα εγώ από τη συγκεκριμένη επίσκεψη, πέρα από το θαυμασμό για τις απίστευτες φυσικές δημιουργίες του σπηλαιολογικού συστήματος, είναι η τουριστική οργάνωση και η συνολική τουριστική προσφορά του συγκεκριμένου αξιοθέατου. Γύρω από τις σπηλιές έχει δημιουργηθεί ένα συνολικό τουριστικό προϊόν, διαφοροποιημένο και μελετημένο κατά τέτοιο τρόπο ώστε να καλύπτει όσο το δυνατόν περισσότερες τουριστικές ανάγκες και να διατηρεί το ενδιαφέρον του ταξιδιώτη για περισσότερο χρονικό διάστημα, προσφέροντας μια σειρά δραστηριοτήτων για όλη την οικογένεια.

Καταρχάς η επίσκεψη στην ίδια τη σπηλιά μοιάζει με διαδρομή σε κάποιο θεματικό πάρκο της Ντίσνεϊ, καθώς οι επισκέπτες επιβιβάζονται σε ένα ανοιχτό τρενάκι που κινείται πάνω σε καθορισμένες ράγες και κάνουν μια διαδρομή 3,7 χλμ. μέσα από τους πιο χαρακτηριστικούς σχηματισμούς, περνώντας ξυστά κάτω από αψίδες βράχων, κάνοντας μερικές απότομες στροφές, διασχίζοντας τις μεγάλες «αίθουσες», όπως την Αίθουσα Συναυλιών και καταλήγοντας σε μια πλατφόρμα βαθιά μέσα στα έγκατα του βουνού. Από εκεί, ένα μονοπάτι 1,5 χλμ. στρωμένο με αντιολισθητική άσφαλτο οδηγεί ακόμα πιο μέσα στο σπηλαιολογικό σύστημα, σε μέρη που η εγκατάσταση ράγας ήταν φυσικώς αδύνατη και επιζήμια για το υπόγειο τοπίο και την ασφάλεια των επιβατών. Ο επισκέπτης ακολουθεί το περιφραγμένο μονοπάτι από το οποίο για λόγους ασφαλείας απουσιάζουν παντελώς οι σκάλες και όλες οι αναγκαίες άνοδοι και κάθοδοι που υπαγορεύονται από το φυσικό τοπίο γίνονται με προσχώσεις. Ιδιαίτερο σημείο αναφοράς για εμένα ήταν και μια μικρή μεταλλική γέφυρα πάνω από ένα μαύρο χάσμα, η διάβαση της οποίας μου θύμισε την αντίστοιχη σκηνή της διάβασης της Γέφυρας του Καζάντ-Ντουμ στην πρώτη ταινία του Άρχοντα των Δαχτυλιδιών. Σε κάθε τοπίο ενδιαφέροντος υπάρχει info point που ενεργοποιεί την αντίστοιχη αφήγηση στο αυτόματο μηχάνημα ξενάγησης που ο επισκέπτης μπορεί να νοικιάσει στην είσοδο, ενώ οι ξεναγοί της σπηλιάς συνοδεύουν τα μεγάλα γκρουπ. Η διαδρομή καταλήγει στην αίθουσα με το ενυδρείο του Πρωτέα, του μικροσκοπικού είδους υδρόβιας τυφλής σαύρας των σπηλαίων που αποτελεί τη μασκότ τόσο των σπηλαίων όσο και της ευρύτερης περιοχής, γύρω από τον οποίο υπάρχει και μια σειρά παιδικών βιβλίων σε διάφορες γλώσσες, όπου παρουσιάζεται ως μωρό-δράκος, ευγενικός και προστάτης της περιοχής από τους κινδύνους. Μέσα στην ίδια αίθουσα βρίσκεται ένα πολύ μεγάλο Κατάστημα Δώρων, στο οποίο υπάρχει και το παλαιότερο στον κόσμο υπόγειο ταχυδρομείο, ιδρυθέν το 1899 και ο σταθμός στον οποίο το τρενάκι παραλαμβάνει τους επισκέπτες για να τους οδηγήσει έξω από τη σπηλιά. Τέλος, ένα ακόμα χαρακτηριστικό που θυμίζει θεματικό πάρκο είναι και το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της διαδρομής μετά την αποβίβαση από το τρενάκι, σε κάποιο συγκεκριμένο σημείο θα σβήσουν απροειδοποίητα όλα τα φώτα, ώστε να δημιουργηθεί μια αίσθηση μυστηρίου και κινδύνου στους επισκέπτες, κάτι που τους οδηγεί να χρησιμοποιούν αγωνιωδώς τους φακούς των κινητών τους τηλεφώνων για όσο κρατάει αυτή η συσκότιση. Αυτό είναι κάτι που γίνεται κάθε φορά, όσο και αν οι ξεναγοί προσπαθούν να πείσουν τους τουρίστες ότι «υπήρξε μια μικρή βλάβη».

Όμως η τουριστική αξιοποίηση του δώρου αυτού της φύσης δε σταματά εδώ. Το Εθνικό Πάρκο που υπάρχει γύρω από τα σπήλαια διαθέτει μια πληθώρα σημείων τουριστικής εκμετάλλευσης: Αρκετά διαφορετικά εστιατόρια και καντίνες, ένα ξενοδοχείο λίγα βήματα από την είσοδο της σπηλιάς, μονοπάτια πεζοπορίας, περιοχές για πικ-νικ και χαλάρωση, ένας διατηρητέος αναπαλαιωμένος νερόμυλος που λειτουργούσε πάνω σε ένα ρυάκι που βγαίνει από τις σπηλιές είναι μόνο μερικά από όσα μπορεί να επισκεφθεί ο τουρίστας. Βεβαίως παντού γύρω, αλλά και μέσα στο αξιοθέατο υπάρχουν καταστήματα δώρων που πωλούν μια μεγάλη ποικιλία αντικειμένων, από κοσμήματα και διακοσμητικά, μέχρι ξυλόγλυπτα οικόσημα της περιοχής και βιβλία με την ιστορία της, ακόμα και πορτραίτα των επιφανών ιστορικών μορφών που έχουν επισκεφτεί κατά καιρούς το σπήλαιο.

Αυτό είναι κατά τη γνώμη μου και η βασική επιτυχία του τουριστικού Μάρκετινγκ του συγκεκριμένου προορισμού, ότι δηλαδή έχει εκμεταλλευτεί και αξιοποιήσει τουριστικά όλα όσα ο τόπος αλλά και η ανθρώπινη χρήση του έχει προσφέρει. Ένας τουρίστας που δεν ενδιαφέρεται τόσο πολύ για το σπήλαιο μπορεί να έρθει για το ιστορικό κομμάτι του προορισμού, που υπήρξε τόπος επίσκεψης Βασιλέων και Αυτοκρατόρων αλλά και άλλων σημαντικών ατόμων για τους δύο τελευταίους αιώνες και να δει φωτογραφίες από τις επισκέψεις μεταξύ άλλων του τελευταίου Αυτοκράτορα της Αυστροουγγαρίας, του Νικήτα Χρουστσόφ, του Νάσσερ, του Τίτο, ποιητών και σημαντικών επιστημόνων ή τα βιβλία με τις υπογραφές τους. Ο ενδιαφερόμενος για την αρχιτεκτονική θα έρθει να θαυμάσει την πρόσοψη του σπηλαίου που έχει χτιστεί σαν αυστριακό παλάτι, αυτός που έχει χόμπι τη μηχανική θα ενδιαφερθεί να μάθει για το πώς εγκαταστάθηκε σύστημα τρένου αλλά και ηλεκτρικό σύστημα φωτισμού μέσα στη σπηλιά από το 19ο αιώνα κιόλας. Ο μουσικόφιλος θα θελήσει να δει την υπέροχη «Αίθουσα Συναυλιών» με την καταπληκτική ακουστική, μέσα στην οποία διοργανώνονται συναυλίες και εκδηλώσεις, ενώ ίσως κάποιος που ασχολείται με το συνεδριακό τουρισμό θα νιώσει δέος βλέποντας την «Αίθουσα Συνεδρίων», την υπόγεια βραχώδη κοιλότητα μέσα στην οποία διεξήχθη το Διεθνές Σπηλαιολογικό Συνέδριο το 1965!

Η πρόσβαση στο Πάρκο γίνεται τόσο με αυτοκίνητο όσο και με σιδηρόδρομο, υπάρχουν ταμπέλες που κατευθύνουν προς το αξιοθέατο σε όλο το μήκος των σλοβενικών αυτοκινητόδρομων και έχουν διαμορφωθεί αρκετά πάρκινγκ μικρής ή μεγαλύτερης διάρκειας για ΙΧ, τουριστικά λεωφορεία και αυτοκινούμενα τροχόσπιτα. Ο φορέας διαχείρισης του Πάρκου έχει φροντίσει να δημιουργήσει και να προωθήσει το brand του προορισμού με θαυμαστή συνέπεια, έχοντας σε όλες τις επιγραφές το λογότυπο των σπηλαίων (τον περίφημο και πανέμορφο σταλαγμίτη Brilliant, ύψους πέντε μέτρων), στις στολές του προσωπικού, σε όλα τα αυθεντικά προϊόντα, ακόμα και σε χαρτοπετσέτες στα εστιατόρια. Επιπλέον διατηρούν ένα πολύ προσεγμένο δικτυακό τόπο, με δυνατότητα κλεισίματος εισιτηρίων όλων των κατηγοριών και λήψης όλων των απαραίτητων πληροφοριών και με παρουσία σε όλα τα social media, προσφέροντας ανοιχτό Wi-fi και δυνατότητα check-in στο Fourquare, ώστε να προωθηθεί ο προορισμός στις διαδικτυακές επαφές των επισκεπτών. Τέλος, πολύ αξιοσημείωτο είναι ότι στην έξοδο του πάρκινγκ υπάρχουν διαφημιστικές αφίσες άλλων προορισμών της Σλοβενίας, που συνδέουν κάθε έναν από αυτούς και με μια συγκεκριμένη έννοια, όπως «φύση», «ιστορία», «χαλάρωση», «περιπέτεια», «πολυτέλεια», ώστε ο ικανοποιημένος τουρίστας να πληροφορείται και για αυτά τα μέρη.

Η τουριστική εκμετάλλευση των σπηλαίων Ποστόινα ήταν για μένα ένα πολύ ενδιαφέρον παράδειγμα ανάπτυξης του τουριστικού δυναμικού (potential) μιας περιοχής. Αντί να προσφέρουν απλά μια ξενάγηση στα σπήλαια έναντι ενός αντιτίμου, οι φορείς έχουν φροντίσει να κάνουν την επίσκεψη μια ξεχωριστή εμπειρία, ολοκληρωμένη από κάθε άποψη. Έχουν επίσης χρησιμοποιήσει κάθε στοιχείο που τους προσφέρει όχι μόνο η φυσική ύπαρξη του προορισμού, αλλά και η ιστορία του και οι ιδιαιτερότητές του. Έτσι καταφέρνουν να απευθύνονται σε ένα κοινό σίγουρα ευρύτερο από τους εραστές της σπηλαιολογίας, στις οικογένειες και σε όλους όσους επιθυμούν να απολαύσουν ένα μεγάλο εύρος τουριστικών υπηρεσιών σε μια επίσκεψη. Μια ακόμα ιδέα ανάπτυξης πολλών ελληνικών τουριστικών αξιοθέατων σε όλη τη χώρα, που συχνά το μόνο που έχουν είναι ένα προκάτ δωματιάκι που κόβει εισιτήρια, μια καντίνα με εξωφρενικές τιμές και μερικά κακόγουστα μαγαζάκια “Greek Popular Art”. Γενικά πιστεύω ότι δεν αρκεί μόνο τα έχεις (και η Ελλάδα έχει πολλά), αλλά και να τα αναδεικνύεις σωστά...

Πηγή: http://www.postojnska-jama.eu

*Σημ: Οι φωτογραφίες του άρθρου είναι του αρθρογράφου

Δευτέρα 3 Σεπτεμβρίου 2012